DNEVNIK ZABLUDA: Urbanizacija obala

VEROVATNO ne postoji evropska prestonica koja je toliko snažno vezana za vodu kao što je Beograd. Nastao na ušću dve velike reke, sadrži oko 200 kilometara rečnih obala koje su skoro potpuno neiskorišćene. Na ovom saznanju kreiran je plan razvoja grada duž rečnih tokova. Međutim, danas smo suočeni sa brojnim opasnostima širenja Beograda uz reke.

Nedavno se digla prašina povodom oslobađajuće presude nekadašnjem ministru privrede Predragu Bubalu za zloupotrebe pri prodaji državnih akcija u “Luci Beograd” preduzeću “Vorldfin” iz Luksemburga 2005, čime je država navodno oštećena za višemilionski iznos. Oko 200 hektara ekskluzivnog lučkog zemljišta na desnoj obali Dunava nekadašnja gradska vlast nije dala na licitaciju, ni sačekala sa usvajanjem urbanističkog plana po kojem će se luka izmestiti iz centra grada. Prenamenom zemljišta iz industrijskog u građevinsko pre licitacije, bio bi ostvaren izuzetno veliki prihod za budžet grada. Novi vlasnik je 2009. izradio planove budućeg “Grada na vodi” na 96 hektara zemljišta, od Toplane “Dunav” na Dorćolu do Pančevačkog mosta. Urbanistički kompleks sa kulom visokom 250 metara dizajnirali su poznati inostrani arhitekti Danijel Libeskind i Jan Gel, bez javnog konkursa.

Zajedno sa lukom, preobražaj doživljava prostor železničkog čvora i Glavne stanice u Savskom amfiteatru preduzeća “Železnice Srbije”, gde je na površini 90 hektara 2015. započeta gradnja “Beograda na vodi”. Na osnovu leks specijalisa kojim je projekat definisan od posebnog značaja za Srbiju i Beograd, danas se tu gradi monstruozno urbanističko naselje koje će zauvek promeniti istorijsku sliku grada. Kontroverzni projekat nosioca posla iz Dubaija vredan 3,5 milijardi evra obuhvata dva miliona izgrađenih kvadratnih metara sa 168 m visokom kulom. Pripremne radnje urađene su po stranim projektima, uz isključenje konkurencije, bez javne licitacije i rasprave, nestručno vođene, a izgradnjom kompleksa definitivno se od građana otima obala reke.

Protivzakonito, decenijama je na delu urbanizacija šireg beogradskog priobalja. Duž Save i Dunava, u Beogradu je registrovano oko 2.000 građevinskih objekata na vodi, a veliki broj nije registrovan. Na prostoru obaloutvrde i korita reke zabranjenom za gradnju, čak i na mestima gde ne postoji neophodna infrastruktura: voda, struja, kanalizacija, podignute su na stotine kuća. Ali, umesto rušenja bespravno sagrađenih objekata, suočeni smo sa trendom podnošenja zahteva za legalizaciju. Njih podnose čak i vlasnici građevina podignutih na reni bunarima i nasipima, gde predstavljaju bezbednosnu pretnju. Nivo intenziteta kolskog saobraćaja na rečnim nasipima je dramatičan, a degradacija zaštitnog pojasa alarmantna. Zbog nelegalnom gradnjom uništenih nasipa i zagađenja reni bunara, danas je ugroženo više od 100.000 građana.