Lučonoša prosvećenosti

RADNI sto Stojana Novakovića, desetogodišnjeg predsednika Srpske kraljevske akademije, njegov portret koji je uradio Uroš Predić, 220 dokumenata, 50 fotografija i 30 knjiga, deo su postavke koja će sutra uveče biti otvorena u Galeriji SANU, a povodom 175 godina od rođenja velikog naučnika, političara, diplomate i državnika. Autori izložbe "Stojan Novaković i njegovo doba", realizovane u saradnji SANU i Arhiva Srbije, jesu akademik Mihailo Vojvodić i Aleksandar Marković, viši arhivista Arhiva Srbije, dok je dizajn poveren Igoru Stepančiću.

- Novaković je bio jedan od najistaknutijih predstavnika srpskih prosvećenih krugova druge polovine 19. veka - istakao je Marković predstavljajući u utorak izložbu u SANU.

U politiku, kao i u nauku, Novaković je ušao rano, a sa 23 godine primljen je u Srpsko učeno društvo. U nauci se prvo bavio filologijom - sa 25 godina je objavio "Istoriju srpske književnosti", a potom i svoje najznačajnije delo u ovoj oblasti "Srpska bibliografija za noviju književnost 1741-1867. godine".

PROČITAJTE JOŠ - Vlada Stanković: Istoriju još učimo iz austrougarskih knjiga

Poznavanje jezika pomoglo mu je i kao jednom od naših najistaknutijih istoričara, koji se kritički bavio proЅučavanjem izvora, kako kod nas tako i u stranim državama, pogotovo u Rusiji, gde je radio i kao naš diplomatski predstavnik.

- Najznačajnije njegovo istoriografsko delo je svakako "Vaskrs države srpske", političko-istorijska studija o srpskoj revoluciji - rekao je Marković.

Izloženi dokumenti prate Novakovićev put - od činovnika ministarstva finansija, preko profesora u gimnaziji, bibliotekara Narodne biblioteke i čuvara Narodnog muzeja, profesora Velike škole, sve do visokih državih i političkih funcija. Tu su rukopisi njegovih naučnih dela, ali i romana "Kaluđer i hajduk", prepiska...

Roman "Kaluđer i hajduk"

- Ovom izložbom obuhvaćen je njegov život od školovanja u Šapcu, pa do smrti u Nišu, tokom Prvog svetskog rata - zaključio je jedan od autora postavke koja će trajati do 4. marta.

OD KOSTE DO STOJANA

KRŠTENO ime Kosta Novaković je, pod uticajem svog profesora Đure Daničića, "posrbio", preveo iz Konstantin (postojan) u Stojan, ispričao je u utorak Marković. U Šapcu mu je profesor bio Stojan Bošković, koji je, po Markovićevim rečima, navaljivao na Stojanovog oca Jovana, siromašnog stolara, da ga pošalje na dalje školovanje, dok se on branio time da nema ni da mu plati za kartu za Beograd. Na to mu je Bošković odgovorio da je njegov sin toliko vredan, talentovan i marljiv da za njega vredi i da se pozajmi i plati mu kartu, a da će se on svojim radom i trudom sam izdržavati.