Istina o Kadijeviću
20. 06. 2017. u 19:13
Knjiga Dejana Ognjanovića o velikom umetniku i svestranom intelektualcu. Kao stvaralac je etabliran, a uvek i svuda stranac, gotovo autsajder
NAŠ veliki reditelj, istoričar umetnosti, likovni kritičar, pisac, erudita i intelektualac Đorđe Kadijević našao se u utorak u fokusu programa u Muzeju Kinoteke. Između projekcija dva njegova filma, "Praznik" (1967) i "Pohod" (1968) zbio se događaj večeri - predstavljanje knjige "Više od istine: Kadijević o Kadijeviću". O tom odista kapitalnom, jedinstvenom poduhvatu (500 bogato opremeljenih strana sa više od 200 ekskluzivnih fotografija), u izdanju kuće "Orfelin", govorili su autor Dejan Ognjanović, sam Kadijević i filmski kritičar i teoretičar Ivan Velisavljević.
- Želim da naglasim da ova publikacija prevazilazi uobičajene, naizgled slične knjige razgovora i intervjua, da je ovo mnogo više od knjige o filmu - ističe Ognjanović. - U njoj Kadijević, govoreći o svojim filmovima i o svojim mračnim nazorima, zapravo govori o istoriji ovog našeg regiona od Drugog svetskog rata do danas i dotiče se brojnih pitanja estetike, filozofije, metafizike, religije, i uopšte života (gledanog pre svega iz egzistencijalističke vizure). Ovo je knjiga o životu i smrti, u kojoj sagovornik pleni svojom rečitošću i dubinom uvida - ukratko, knjiga koja se po lepoti izraza može smatrati jednim oblikom ispovedne proze, odnosno lepe književnosti.
Đorđe Kadijević u našoj kulturi ima neobičan status, definisan dihotomijama koje su i odredile njegovu specifičnost, smatra Ognjanović, koji u predgovoru navodi:
- Istovremeno intelektualac i "filmadžija", istoričar umetnosti i reditelj, režiser za bioskop ali i za televiziju, autor žanrovskih ali i nežanrovskih filmova... Kolumnista nedeljnika NIN (na likovne teme) i filmološka nepoznanica sa skrajnutim statusom u domaćim filmskim leksikonima i enciklopedijama... Slavan, i u senci; svima znan i - nepoznat...
- Kadijević se odupire definisanju i uklapanju u ma koju kategoriju: kao stvaralac je etabliran, a opet - uvek i svuda stranac, gotovo autsajder - naglašava Ognjanović.
Dejan Ognjanović, Foto: Art-Anima
- Ja nikada ne polazim samo od fabule, ili od neke realnosti ili činjenice - kaže sam Kadijević. - Mora da postoji nešto što je suštinsko, što je više od stvarnosti i više od istine. Tek onda se vraća moj pokušaj da dosegnem to. To su: usamljenost, onda određena težina situacije, izvesno egzistencijalno sivilo, ono što Hajdeger naziva "brigom". On ima čak i glagol "brigati", i tvrdi da se život zapravo sastoji u "briganju". To nije obična briga, da li će pobediti Partizan ili Zvezda, nije to ta vrsta brige. To je ona opšta brižnost zbog suočenja sa sudbinom i sa samim životom...
Scena iz filma "Praznik", Foto: Arhiva Đorđa Kadijevića
AUTOPOETIČKI OSVRT
O AUTENTIČNOSTI ovog reditelja ponajbolje svedoče njegovi filmovi i TV serije, a za njihovu reevaluaciju nezabilazna literatura biće upravo ova knjiga razgovora. U njoj se ovaj autor prodorno, samosvesno i bolno iskreno osvrće na svoja dela, ali i na opšti društveni i kulturni kontekst u kome su ona nastajala. Sasvim u skladu sa svojim statusom pravog intelektualca, Kadijević se u ovoj knjizi analitički, autopoetički osvrće na sopstveni opus, na svoje - kako on voli da kaže - "pokušaje da se bavi umetnošću".