Drevna mudrost iz ribarskog čamca

MUZEJ afričke umetnosti, nastao u klimi jugoslovenske spoljne politike nesvrstanosti i antikolonijalizma, pune četiri decenije afirmiše kulturno i umetničko stvaralaštvo afričkih naroda i bori se protiv predrasuda o udaljenim kulturama i narodima.

Ove nedelje je povodom jubileja, 40 godina postojanja, u muzeju otvorena izložba autorki Ane Sladojević i Emilije Epštajn. Naziv izložbe Nyimpa kor ndzidzi (“Čovek ne može opstati sam”) potiče od natpisa na boku ribarskog čamca koji je dr Zdravko Pečar dobio na poklon od šefa ribarskog sela Mankoadze u Gani 1975. godine. Kao što čovek ne može opstati sam, ni muzej ne može da opstane bez sećanja na svoje osnivače - Vedu Zagorac i Zdravka Pečara.

- Antikolonijalizam i nesvrstanost odbačeni su kao nasleđe, a mogu biti relevantni i danas - kaže, za “Novosti”, Ana Sladojević. - To je nešto na šta želimo da podsetimo i ovom izložbom.

Zdravko Pečar je često isticao da su predmeti u muzej doneti sa dozvolom afričkih državnika. Mnogi su izneseni iz zemalja porekla kao politički gest solidarnosti, kako bi Afrika mogla biti predstavljena ne kao primitivan, već kao kulturom bogat kontinent. Veda Zagorac i Zdravko Pečar prvi susret sa Afrikom imali su u Egiptu, a 1958. godine odlaze u Tunis i Alžir, gde Pečar kao ratni dopisnik “Borbe” postaje svedok bitaka za nacionalno oslobađanje Alžira. Za to vreme Veda postaje kulturni ataše pri našoj ambasadi u Tunisu. Nedugo zatim i Zdravko postaje diplomata, i narednih dvadesetak godina provešće uglavnom u zapadnoj Africi.

- Počeli su kao amateri, ali je Veda, kada je zbirka počela da raste, došla na ideju da naprave reprezentativnu kolekciju. Bili su fokusirani na skulpturu u drvetu, na maske, tkanine i figure - objašnjava Sladojevićeva.

Ulaz u zgradu muzeja,foto N.Fifić

Predmete su prvo ponudili Rovinju, 1973. godine. Zbirka, međutim, tamo nije predstavljena, pa su je ponudili Beogradu, na čijem je čelu tada bio Živorad Kovačević, koji je podržao osnivanje muzeja. Na mestu današnjeg muzeja bio je umetnički atelje, pa je muzej građen kao nastavak ateljea, sadašnje male sale.

- Muzej se transformisao 1989. godine, kada je podignuta velelepna kupola na prvom spratu. Nažalost, ona nikada nije dovršena. Sada se pominje rekonstrukcija i mislim da političari treba da pitaju stručnjake za mišljenje kako promene ne bi narušile postojeću strukturu - poručuje naša sagovornica.

Autor Ana Sladojević ,Foto Tanjug/D.Kukundžić

Izložba, koja će trajati do februara iduće godine, ima dva segmenta. Stalna postavka vraćena je u stanje približno onom koje je imala pre četrdeset godina, ali je dopunjena tematskim punktovima koje će posetioci moći da prate na mapi u brošuri koju je, kao i celu izložbu, dizajnerski uobličila Ivana Bunuševac. U maloj sali muzeja, nekadašnjem ateljeu, nalazi se deo izložbe pod nazivom “Raspakivanje arhiva Vede Zagorac i Zdravka Pečara”. Autorke u njoj prezentuju citate, biografske podatke, fotografije i druge malo poznate muzejske sadržaje kako bi istakle rad njegovih osnivača.

Gosti na otvaranju postavke Foto N. Fifić

- Arhivska građa govori i o našoj sredini i o tome kako smo shvatali Afriku i njenu umetnost. Otkriće su nam bili trotomno izdanje alžirskog revolucionarnog lista i originalni crtež tunišansko- -alžirske granice koju su Zdravko i Veda ilegalno prelazili. Zdravko je provodio dane i nedelje sa alžirskim borcima, a Veda je bila zaslužna za objavljivanje svih brojeva tih ratnih novina. Bitno je stalno imati na umu da u muzeju nisu značajni samo predmeti iz Afrike, već čitav kontekst nastanka i diskursi antikolonijalizma i solidarnosti.

Ribarski čamac koji je Zdravko Pečar dobio u selu Mankoadze u Gani ,Foto Tanjug/D.Kukundžić

PRVA PROCENA FOTOGRAFIJA

TEK pre dve godine započeta je digitalizacija arhivske građe, zahvaljujući Milici Naumović, a pre godinu dana - ozbiljno istraživanje arhivskog materijala.

- Prošle godine u okviru projekta Muzeja savremene umetnosti “Nesvrstani modernizmi” u goste nam je došao francuski teoretičar Olivije Aduši. On je dao prvu evaluaciju Pečarevih ratnih fotografija - kaže Ana Sladojević.