Dnevnik zabluda: Bezakonje i neodgovornost

POZNAT je “slučaj” Bosanca u Švedskoj koji je izgradio porodičnu kuću bez građevinske dozvole. Zbog nelegalne gradnje ipak nije trpeo posledice, jer u švedskim zakonima ne postoji pojam bespravne gradnje, pa ni zakonski osnov za pokretanje sankcija protiv “divljeg” graditelja. Prema proceni Vlade, u Srbiji sa 7,1 milionom stanovnika postoji oko 2,2 miliona nelegalnih građevina. Čak i nakon sprovedenog postupka legalizacije i dalje je popisano samo 1,4 miliona bespravno podignutih objekata. Ako u jednom objektu prosečno živi troje stanovnika, onda prosečno svaka porodica u Srbiji živi u bespravno podignutoj građevini!

Prema zakonu, postupak realizacije urbanističke planske dokumentacije sadrži: izradu predloga urbanističkog plana na osnovu programa, njegovu kontrolu i javni uvid pred zainteresovanim građanima. Tek posle rešavanja primedaba građana datih na javnom uvidu, usvaja se urbanistički plan. Ali danas smo svedoci drastičnih izmena važećih urbanističkih planova, mimo procedure. Postojeći planovi, koji su zakonski obavezujući, sve češće se prekrajaju prema zahtevima investitora, kojima se dodeljuju milioni neplaniranih kvadratnih metara građevinske površine. Ovo se radi u formi “javnih konkursa” koji se organizuju sa ciljem dobijanja rešenja izrađenih na osnovu želja moćnika, a ne u odnosu na urbanističke planove. Na primer, po Planu generalne regulacije dela Makiškog polja, nije predviđena stambena izgradnja. Međutim, prema zadatku konkursa, traži se izgradnja čak 850.000 metara kvadratnih stambenog, a čak četiri miliona metara kvadratnih komercijalnog prostora! Tako se, bez uobičajene procedure izrade planske dokumentacije, budućem investitoru dodeljuju kvadrati koji nisu obuhvaćeni urbanističkim planom. Na isti način, zaposedaju se i lokacije koje su zakonom zaštićena područja i na kojima gradnja nije predviđena. Na novobeogradskom području kulturnog dobra Palate "Srbija", zaštićenom od gradnje, na konkursu je dodeljena prva nagrada projektu koji sadrži stotine hiljada kvadratnih metara komercijalnog sadržaja! Slična protivplanska prekrajanja istorijski značajnih područja izvršena su u slučajevima Tržnog centra “Rajićeva” i kompleksu “Skajlajn Beograd” u Ulici kneza Miloša, da ne pominjem “Beograd na vodi”.

U opštem stanju bezakonja u našem građevinarstvu, ceh bespravne gradnje platili su retki. Nekoliko državnih službenika koji su izdali građevinske ili urbanističke dozvole za zgrade sa oko stotinak metara kvadratnih prekoračenja u odnosu na predviđeno osuđeni su na višegodišnje zatvorske kazne. Međutim, oni koji su mimo propisa omogućili investitorima gradnju stotina hiljada, čak miliona kvadratnih metara i oni odgovorni za uništenje neprocenjivih nacionalnih kulturnih dobara - nisu pozivani na odgovornost, niti su bili predmet interesovanja javnog tužilaštva, a morali bi da odgovaraju za svoje postupke!