Septičke jame prete Vinči

DVE naše kulturne institucije ukrstile su koplja oko Belog brda. Naime, rukovodstvo i stručnjaci Muzeja grada uputili su predlog ministru kulture Vladanu Vukosavljeviću da se preispita plan zaštite čuvenog arheološkog nalazišta u Vinči, tačnije Studija istraživanja, zaštite i prezentacije arheološkog nalazišta Belo brdo, Republičkog zavoda za zaštitu spomenika. Zbog klizišta, koje već godinama ugrožava lokalitet na kome su otkriveni ostaci jedinstvene neolitske kulture i na kome su još 1908. počela prva utemeljena arheološka ispitivanja u Srbiji, Muzej i Zavod su pre tri i po godine potpisali sporazum, kako bi se Belo brdo zaštitilo.

Nezadovoljni što ih niko nije konsultovao, stručnjaci Muzeja, u čijoj nadležnosti je ovaj lokalitet, kao jednu od glavnih zamerki na račun studije, navode da ona predviđa sanaciju i obezbeđenje samo jedne katastarske parcele, dužine od oko 40 metara, što je samo jedan manji deo klizišta:

- Smatramo da bi studijom trebalo omogućiti sanaciju celog klizišta, i eventualno predvideti faznu realizaciju projekta - ističu u Muzeju grada, napominjući da je prevashodna ideja Republičkog zavoda da se izgradi muzej u Belom brdu, a ne da se lokalitet zaštiti.

Nema ni pomena o drugim delovima nalazišta koji su takođe ugroženi, a ne pominje se ni deo lokaliteta sa konzerviranim iskopom, koji je takođe u opasnosti, na kome su se odvijala istraživanja, od 1978. do 1988. i od 1998. do 2008. godine. Ovaj deo nalazišta je posebno zanimljiv, jer se stiglo do sloja sa dobro očuvanim ostacima neolitske arhitekture.

Jedan od najvećih problema zaštite nalazišta, kako tvrde, nije ni pomenut:

- To je sanacija 16 vodopropusnih septičkih jama, na parcelama na kojima je nalazište proglašeno spomenikom kulture od izuzetnog značaja. Nekontrolisano odlivanje otpadnih voda iz pomenutih septičkih jama u kulturne slojeve, osim svakodnevne kontaminacije, može dodatno aktivirati klizište, čime bi se nanela trajna i nenadoknadiva šteta - izričiti su u Muzeju grada.

Planom sporne strategije, kako se navodi, predviđa se redosled aktivnosti u devet faza:

- Smatramo da nije realno da se u ovoj kalendarskoj godini izradi projekat za sanaciju klizišta, izvedu sanacioni radovi i započnu zaštitna iskopavanja na delu nalazišta ugroženom klizištem. Ukoliko bi se sprovela zaštitna iskopavanja bez prethodno sprovedenih sanacionih mera, nanela bi se nenadoknadiva šteta na ovom spomeniku kulture - upozoravaju muzealci.

MODEL LEPENSKOG VIRA

PREMA ponuđenoj strategiji, predviđeno je da se Belo brdo "izmesti" iz nadležnosti Muzeja grada Beograda. Sugeriše se osnivanje društva sa ograničenom odgovornošću ( d. o. o.), odnosno model upravljanja kojim je Lepenski vir odvojen od Narodnog muzeja:

- Međutim, stručnjaci iz Narodnog muzeja primer upravljanja Lepenskim virom navode kao krajnje loše rešenje - ističu u Muzeju grada.

(Sutra: Reagovanje Republičkog zavoda za zaštitu spomenika)