Sjaj riznice iz Smederevske Palanke

JEDNA od retkih zbirki u Srbiji, sa bogatim, zaokruženim i reprezentativnim izborom slika domaćih autora nastalih u prvoj polovini 20. veka, predstavlja se u Galeriji Doma Vojske, izložbom "Predstave čoveka; Remek-dela srpskog modernizma iz Narodnog muzeja u Smederevskoj Palanci".

Osnovan sredinom šezdesetih godina minulog stoleća, Narodni muzej u Smederevskoj Palanci beogradskoj publici ponudio je 70 dela sa temom portreta, akta, figure i kompozicije. Izložene slike, akvareli i crteži dela su srpskih i jugoslovenskih umetnika među kojima su Paja Jovanović, Uroš Predić, Leon Koen, Marko Murat, Natalija Cvetković, Beta Vukanović, Zora Petrović, Petar Dobrović, Milan Konjović, Jovan Bijelić, Sava Šumanović i mnogi drugi.

Autor postavke, istoričar umetnosti Ana Milošević, u pratećem katalogu, podseća da je ovaj muzej startovao "od nule", u dve prostorije bivše pošte, sa nekoliko predmeta i jednim zaposlenim, prvim direktorom Radovanom Miloševićem, koji je istovremeno bio i kurir i stolar i terenski radnik. Tek je proširenjem zbirki (arheološke, numizmatičke, istorijske i umetničke), ali i stručnih kadrova, 1969. godine, dobio na korišćenje, zdanje stare opštine, podignuto sredinom 19. veka.

Likovna zbirka stvarala se prevashodno iz otkupa, a među prvima nabavljena su tri platna Vlaha Bukovca i isto toliko Paška Vučetića.

U stvaranju riznice srpske i jugoslovenske moderne, učestvovali su, kao članovi otkupnih komisija i stručnjaci beogradskog Narodnog muzeja i Republičkog zavoda za zaštitu spomenika, među kojima su bili profesori Pavle Vasić i Momčilo Stevanović, ali čuveni grafičar Mihailo Petrov, koji je muzeju poklonio neka svoja dela. Njegov primer sledili su mnogi umetnici, pa se u muzeju danas čuvaju i dva velika legata Dušana Miškovića i Dragomira Lazarevića.

* Petar Dobrović: Portret Anke Simić

Izložba u Domu Vojske, u više navrata predstavljala je stalnu postavku ovog muzeja, a u njenom središtu je - čovek:

- Glavni umetnički tokovi u evropskom slikarstvu su upravo sa portretom, aktom i figuralnom kompozicijom polemisali unutar sopstvenog razvoja - smatra Ana Milošević. - Na primerima iz zbirke srpskog slikarstva prve polovine 20. veka iz Narodnog muzeja u Smederevskoj Palanci iznova se potvrđuje da u modernoj umetnosti ne jenjava interesovanje za predstave čoveka koje su mnogo vekova zauzimale najvišu tačku na tematskoj hijerarhijskoj lestvici.