Tajne neolitskog sela

ČAK 30 godina nakon prvih arheoloških istraživanja neolitskog naselja u Stragarima, javnost ima prilike da se u trsteničkom muzeju uveri u dragocene nalaze sa intrigantnog lokaliteta. Stručnjaci će 17. oktobra ponovo biti na terenu, koji je okružen meandrom Riljačke reke, seoskim kućama i plodnim poljima, nedaleko od Zapadne Morave.

- Izložili smo izbor najinteresantnijih nalaza koje čuvamo u muzeju - kaže za "Novosti" istoričarka Jelena Vukčević. - Javnost ima jedinstvenu priliku da vidi amulete, figurine neolitskih boginja, tronoge obojene žrtvenike, koštane nalaze, šile, igle, oruđe, delove posuđa i pitose značajnih dimenzija.

Za neolitsko nalazište Šljivik, koje datira između 4800. i 4000. godine pre naše ere, saznalo se 1971, praktično slučajno, zahvaljujući šetnji učitelja Milana Radića sa decom. Kada su "šetači" nehotice pronašli figurinu, odmah su je dopremili do muzeja u Kruševcu.

- Stručnjaci iz kruševačkog muzeja su pregledali teren i utvrdili postojanje neolitskog naselja, da bi od 1986. do 1988. godine arheolozi sa Filozofskog fakulteta u Beogradu nastavili sa kampanjom. Postojanje četiri kulturna sloja u Stragarima svedoči o kontinuitetu života praistorijskog čoveka - kaže Vukčevićeva.

Pretpostavlja se da je u ovom trsteničkom selu postojala naseobina srednje veličine sa 15 do 30 kuća. Upravo će stručnjaci kruševačkog muzeja Gordana Čađenović i Marin Bugar početi da istražuju tri kuće, koje su smeštene na dubini od 1,7 do dva metra.

- Prošle godine je zahvaljujući profesoru Dejanu Vučkoviću sa Rudarsko-geološkog fakulteta urađena i geomagnetika, odnosno zahtevna snimanja zemlje i danas imamo tačan pregled onoga što ćemo naći ispod njiva - iznosi sagovornica "Novosti". - Očekujemo veoma bogate nalaze tokom kampanje koja će trajati 15 radnih dana. Svi pronađeni predmeti biće konzervirani u Narodnom muzeju u Kruševcu, a stručnjaci Laboratorije za bioarheologiju iz Beograda će dalje izučavati koštanu industriju Stragara.

Neolitski čovek u Stragarima nije ratovao, a na osnovu nalaza je zaključeno da je oružje koristio za lov na medvede, jelene i divlje svinje. Bavio se ribolovom, pa posetioci muzeja mogu da u postavci vide i kamene tegove za ribarske mreže.

- Nađeni su i nalazi koji upućuju na to da su se bavili tkanjem i sakupljanjem plodova iz prirode. Hranili su se mesom divljih životinja, njihove kosti su im kasnije koristile kao sredstva za lov, a od kože su pravili odevne predmete - kaže Jelena Vukčević.

ZNAČAJ

Arheolog Svetozar Stanković je još osamdesetih godina 20. veka u okviru posebnog izdanja posvećenog stragarskom nalazištu od velikog značaja, koje se prostore na oko 50 ari, pribeležio da su bogatstvo prirode životinjskim svetom, reke pune riba, pogodna klima i relativna udaljenost od glavnih puteva omogućili nesmetani život neolitskih populacija skoro dva milenijuma.

Istoričarka Jelena Vukčević

DECA PRAVE REPLIKE

Kao uvertiru u predstojeća istraživanja, u trsteničkom muzeju odvijaju se posebne multimedijalne radionice. Učenici petog razreda osnovne škole koji iz istorije uče lekcije o praistoriji od gline izrađuju replike posuda i figurina, a stručnjaci im predočavaju život i rad neolitskih ljudi.