MSU: Muzej bez ljudi, ali sa istorijom

IZA komoda, ispod kreveta i iz starih kofera Ljubice Luković, sestre Nadežde Petrović osnivač Muzeja savremene umetnosti Miodrag B. Protić, izvlačio je pre više od pola veka remek-dela velike slikarke i otkupljivao ih za buduću riznicu modernog stvaralaštva. Već je u legendu ušla i povest o tome kako je arhitekti Milanu Sekuliću dodeljen dvosoban stan da bi muzeju ustupio Šumanovićevu "Pijanu lađu", Bjelićev "Bosanski predeo" i jedno Jobovo platno.

Ove i druge priče o stvaranju i razvoju jedne od naših najznačajnijih institucija kulture, donedavno nisu bile objedinjene u jedinstveno delo posvećeno istorijatu MSU. Povodom velikog jubileja, 50 godina postojanja, koji nažalost muzej na Ušću prošle godine nije uspeo da obeleži u obnovljenoj zgradi, pokrenuto je objavljivanje zbornika "Prilozi za istoriju Muzeja savremene umetnosti". Zbornik će večeras (28. april) u 18 časova biti predstavljen u Salonu MSU, u Pariskoj ulici.

O prvom ovakvom naučnoistraživačkom projektu, uz priređivača Dejana Sretenovića, govoriće Irina Subotić i Jerko Denegri. Ovo izdanje MSU donosi intervju koji je sa Miodragom B. Protićem vodila Radmila Matić Pantić.

- Naš muzej je u pravnom i finansijskom smislu čisto srpska institucija koju su osnovali i isključivo finansirali srpski nadležni organi; svesno, da bi jugoslovenski smer ostao izraz čistog ubeđenja a ne praktične nužde, ni jedan jedini dinar nisam tražio ni uzeo iz savezne kase - otkrio je, između ostalog, u ovom razgovoru osnivač i prvi direktor MSU, navodeći da je kocept jugoslovenskog umetničkog prostora često morao da brani od raznih prigovora.

Iz ovih sećanja saznaje se da je prvobitna ideja bila da se muzej smesti u neku od postojećih zgrada - nedovršeni Dom omladine (danas hotel "Metropol"), Geodetski zavod, Klasnu lutriju, ali i da je Protić ubedio nadležne u nefunkcionalnost ovih rešenja i činjenicu da bi svaka rekonstrukcija koštala više od nove zgrade. Potom je raspisan konkurs na kome su sa svojim projektom pobedili Ivan Antić i Ivanka Raspopović. Za rekonstrukciju njihovog dela, koje se smatra samim vrhom modernističkog neimarstva kod nas, upravo je u toku novi tender.

U posebnom tekstu koji se bavi arhitektonskim odlikama ovog zdanja kristalne forme, za koje je autorima pripala Oktobarska nagrada, Ljiljana Blagojević upozorava i na posledice toga što je ono, kao i sve što muzej baštini, publici nedostupno od 2008. godine:

- Iako se bela ljuštura zgrade jasno vidi kako viri iznad drveća u ravnom pejzažu novobeogradske obale reke Save, Muzej je izbrisan, načinjen nevidljivim. Napušten kao jedan od ključnih materijalnih simbola prokaženog sociopolitičkog projekta u kojem je nastajao i postojao, Muzej je postepeno nestao iz svesti javnosti, kao utvara iz prošlosti a ne moderna zgrada kao što jeste. Konačno, bez ljudi i umetnosti, može li moderna arhitektura MSU biti deo kulturne savremenosti danas, pedeset godina posle - pita se Blagojevićeva.

Čekajući da se vrata muzeja na Ušću konačno otvore, poštovaoci modernog stvaralaštva, zasada mogu samo da otvore korice ove dragocene knjige, svojevrsnog pionirskog poduhvata.

Miodrag B. Protić sa maketom MSU

KRCUNOVE PRIMEDBE

DA pionirski posao stvaranja MSU nije bio lak, potvrđuju i kritike koje su se čule na račun samog zdanja, da liči na ambar ili sojenicu. Među kritičarima bio je i tadašnji predsednik Izvršnog veća Slobodan Penezić Krcun. Na sednici na kojoj je tražio da se odobre dodatna sredstva za mermernu oblogu fasade, kameni pod u holu i hrastov parket u izložbenim dvoranama, između ostalog je rekao: "Bolje da platimo i to nego da sutra mi budemo krivi zbog očigledno ružnog objekta!"