BEOGRADSKE PRIČE: Pećinsko sklonište uplašenih mališana

STARI snimak načinjen na Tašmajdanu ne bi mnogo govorio današnjim stanovnicima Beograda, jer ne bi mogli da prepoznaju ambijent u kojem je fotograf snimio uznemirene mališane.

A fotografija je nastala tokom početka Prvog svetskog rata kada su gradska deca, nejač i žene skriveni u pećine kako bi se zaklonili od besomučnog austrougarskog bombardovanja.

Nije zgorega podsetiti da su tokom raznih borbi za Beograd početkom rata Austrougari gađali ceo grad kao da je vojni cilj. Dakle, nije bilo nikakvih "biranih" vojnih meta ili strateških ciljeva. Jednostavno, ceo grad bio je "cilj".

Tada su naši preci koristili svaki prostor koji je mogao da posluži kao sklonište, a tadašnje Tašmajdanske pećine bile su idealne za tu svrhu. U to vreme pećine nisu bile nepoznanice sugrađanima, kao što je to danas, već su predstavljale veliki, zjapeći otvoren prostor okrenut licem da današnjem zdanju Pete beogradske gimnazije.

PROČITAJTE JOŠ - Beogradske priče: Prvi automobil ušao u Beograd pre više od jednog veka

Podsećamo, nastanak ovih pećina podno današnjeg šetališta vezuje se još za Rimljane i njihovu vlast u Beogradu. Oni su zaključili da je struktura kamena odgovarajuća kako bi napravili njihov Singidunum, i tada počenje vađenje kamena sa ovog prostora. Kasnije se istim poslom bave i Turci, a potom i svi oni koji su ih nasledili na vlasti u gradu.

Tek za vreme okupacije u Drugom svetskom ratu ovde Nemci zatvaraju pećine i od njih prave ozbiljno vojno sklonište, a do danas su manje ili više ostale nepoznate očima šire javnosti.

Kao skoništa od bombardovanja u 20. veku često su korišćeni lagumi u Karađorđevoj ulici, kao i oni u Zemunu. Lagumi su veštačke pećine koje su prvenstveno imale trgovačku namenu, pa su korišćeni kao magacini za različitu robu. Na žalost, često su dobijali i drugu namenu, a to je vojna, odnosno - postajali su skloništa za stanovništvo.

PROČITAJTE JOŠ - Beogradske priče: Zdanje koje pamti stare oficire

KAMEN

KAMEN koji je vađen sa ovog prostora potiče sa dna Panonskog mora. Pre oko 14 miliona godina u stenu na kojoj danas leži Tašmajdanski park udarali su poslednji talasi ovog pradavnog mora. Zato je njena struktura bila još Rimljanima pogodna za gradnju, jer je stena relativno čvrsta, ali istovremeno i porozna. To je značilo da je lakša za transport, što je u ono vreme bilo izuzetno značajno.

LAGUMI

U Karađorđevoj ulici, samo od Brankovog mosta do Kalemegdana postoji 15 laguma, a mnogo takvih građevina nalazi se u Zemunu, ispod Gardoša, Muhara, Kalvarije, Ćukovca, Bežanijske kose... Svi su imali magacinsku ulogu, ali su bili korisni i kao skloništa za vreme ratova.