BEOGRADSKE PRIČE: Drum Marije Terezije

Velika vladarka Svetog rimskog carstva nemačkog naroda Marija Terezija, koja je ujedno bila i jedini ženski vladar iz dinastije Habsburg, bila je i kraljica Nemačke, Češke, Hrvatske, Galicije, nadvojvotkinja Austrije... Uz još nekoliko značajnih titula koje su pratile ovu vladarku, ostavila je buran trag u istoriji koji se u značajnoj meri odrazio i na našem podneblju, posebno u Vojvodini.

Marija Terezija je ostvarila brojne reforme koje su učvrstile njenu vlast, ali su se odrazile i na prosperitet i poboljšanje života običnih ljudi. Reformisala je obrazovanje, uticala na razvoj poljoprivrede i trgovine, ublažila presije koje su feudalci imali prema kmetovima, uvela školsku obavezu za svu decu...

Jedan čudan trag u Beogradu ostao je u znak sećanja na ovu vladarku. U suštini, taj trag nije ostao saučuvan do danas kao što je prvobitno izgledao, jer je ulica koju u naselju Staro sajmište danas zovemo Sadika Ramiza, u stvari bila ulica koja je pre Prvog svetskog rata nosila njeno ime.

Tada ovde nije bilo naselja, niti je tu prašnjavu putanju neko zvao "ulicom" u današnjem, urbanom shvatanju te reči. Bio je to Drum Marije Terezije koji se protezao duž leve savske obale i dosezao poslednju zidanu građevinu koja se nalazila na današnjoj, novobeogradskoj strani ušća. Ta zgrada bila je poslednja austrougarska karaula koja je prestala da ima bilo kakvu ulogu posle Prvog svetskog rata. Potom je sama zgrada stajala tu još par decenija, dok nije počelo nasipanje ove oblasti, a kuća je nezaustavljivo "preseljena" u istoriju.

Pročitajte još -Carica bez krune ostavila pečat i na istoriju Srba

Pored tog druma, počelo je da niče naselje 1933. godine. Tada su nastale konture današnjeg naselja koje Beograđani zovu Starim sajmištem. Istina, taj skup kuća prvo je nastao kao elitni deo grada, jer je ponikao zajedno sa Društvom ljubitelja leve obale Save, koja je tih godina bila uglavnom nasuta samo u priobalju. Centralni deo na kojem se sada prostire Novi Beograd i dalje je bio pod barama, trskama i neprohodnim blatnjavo-peščanim oblastima.

Foto D.Milovanović

Tridesetih godina to naselje je dobilo ime "Novi Beograd", ma kako to danas stanovnicima ovog dela grada bilo neobično. Iako su dobrostojeći Beograđani izgradili naselje sastavljeno od vila i vikend kuća, nadajući se da će pusta obala Save biti idealno mesto za doba dokolice i odmora. Najzad, 1934. godine otvoren je i Most kralja Aleksandra, preteča današnjeg Brankovog mosta, pa je prelazak na drugu rečnu obalu postao zadovoljstvo, a ne problem, kao što je bilo do tada.

Pročitajte još - Beogradske priče: Novi Beograd rođen na Starom sajmu

Tako je današnja ulica Ramiza Sadika zauzima deo nekadašnjeg Druma Marije Terezije.

RAMIZ SADIKU

Posleratno, revolucionarno vreme umelo je da unese među neobrazovan svet i nezgrapno prevedene termine ili imena koja su se vrlo brzo odomaćila u javnosti. Tako je albanski revolucionar i narodni heroj SFR Jugoslavije Ramiz Sadiku nezgrapno "preveden" kao Sadik Ramiz, i tako je dugo ova ulica nosila ime po nekom, suštinski imaginarnom čoveku.