Beogradske priče: Čudne gradske granične linije

ŠETNjA uz obalu Dunava, romantično nanizani čamci u marini, pogled na Ratno ostrvo i bezbroj priča o njemu, mnoge Novobeograđane čini ponosnim što stanuju baš ovde.

Ali, Zemunci će ih oštro prekoriti objašnjenjem da su - u njihovom delu grada.

Zemunska "Jugoslavija"

KADA Novobeograđani prihvate taj deo priče, okrenu se leđima Hotelu "Jugoslavija" i krenu prema centralnom delu naselja, sa jedne strane će ih zateći zgrada koja pripada Zemunu, da bi odmah ona, naredna, bila u Novom Beogradu.

Ulica Klare Cetkin nije ni najveća, ni najpoznatija, ni najvažnija u ovom delu Beograda, ali upravo je ona izabrana da bude granica između novobeogradske i zemunske strane.

Tako đaci koji pohađaju Osnovnu školu "Kralj Aleksandar Prvi", mogu malo jače da šutnu fudbalsku loptu na školskom igralištu, i da je tako, nehotice - proteraju "skroz" u Zemun.

Potom je zdanje Univerziteta "Džon Nezbit", nekadašnjeg "Megatrenda" tek nekoliko metara "ugazilo" u Novi Beograd, da bi prelazak preko raskrsnice, u pravcu dunavske obale, šetača odveo neposredno na zemunsku stranu.

O „granici“ smo pričali sa geometrom iz Opštine Novi Beograd Ratkom Cvetinovićem. On nas upućuje da posle Ulice Klare Cetkin linija razdvajanja prolazi do Ulice Džona Kenedija, pa da skreće udesno.

To znači da je naselje poznato kao Retenzija deo Zemuna, a prekoputa je novobeogradski deo. Starijim žiteljima ovog dela grada nekada je orijentir bila stara železnička pruga, koja je prolazila ovde, a kao spomen na nju ostao je jedan stari podvožnjak.

- Oko 2005. godine rođena je ideja da i Veliko ratno ostrvo postane deo Novog Beograda - podseća Cvetinović. - Međutim, od te ideje se u međuvremenu odustalo.

Dunavska obala

POSLEDNjE adekvatno prekrajanje opštinske granice naš sagovornik vezuje za razdvajanje surčinskog i novobeogradskog atara, koje se odigralo još 1965. godine.

Neobičnosti razgraničenja dve gradske opštine ogledaju se i uz dunavsku obalu prema Ušću. I na tom delu je granica čudnovato izlomljena, pa smo tražili objašnjenje među onima koji bi mogli da razjasne ovakav raspored međuopštinskih međa.

Priča nas vodi ka vremenu kada je gradonačelnik Beograda bio Branko Pešić, po mnogima najbolji i najvredniji čovek koji je ikada sedeo u fotelji prvog čoveka grada.

Danas je ta priča u sferi urbane legende, ali kažu da je Pešić, budući da je bio Zemunac "u duši", "blagoslovio" i osmislio da granice budu ovakve kakve su danas. U to vreme (baš kao i sada) za opštinu je bilo važno koliko "privrednih subjekata" ima na njenoj teritoriji, pa je tako Pešić umestio Hotel "Jugoslaviju" sa okolinom u zemunsku opštinu.

Istini za volju, odmah pored današnjeg hotela nalazila se stara zemunska Železnička stanica, koja je podignuta još u vreme kada Novi Beograd nije "ni planirao da se rodi", pa je takav Pešićev gest unekoliko razumljiv.

Granica Zemuna i Novog Beograda, Foto: V. Danilov

"DEO BEŽANIJE"

POSLERATNO vreme bilo je veoma burno, a nacionalizacija i eksproprijacija podrazumevale su državno, "revolucionarno" otimanje velikih poljoprivrednih površina od bežanijskih seljaka.

Tako stari Bežanijci često umeju da kažu kako je Novi Beograd, u suštini, deo Bežanije, jer je izgrađen na zemljištu njihovih dedova.

ŽELEZNIČKA STANICA

PRVA železnička stanica u Zemunu u koju je pristigao prvi voz iz Beograda 1884. godine nalazila se u blizini današnjeg Hotela "Jugoslavija". Godinu dana pre toga pruga je već spojila Novi Sad i Zemun.

Upravo zato na uzvišenju kraj šetališta stoji i danas pet stubova, koji su spomen tadašnjoj železnici i železničarima.

Na platou pored hotela postavljeno je pet stubova koji su nekada držali nadstrešnicu na peronskoj strani stanične zgrade, kao i nekoliko metara šinskog polja. Spomenik je rad arhitekte Miluna Stambolića.

Stariji Zemunci i Novobeograđani pamte kako su do 1970. godine ovuda tutnjali vozovi, sve dok železnica nije konačno ukinuta.