Beogradske priče: Granata koja je poštedela Ružicu

PRE nešto više od jednog veka, naši preci su odenuli vojničke uniforme, iako su bili znatno slabiji od preglomazne i prežderane Austrougarske, i odlučili da joj stanu na put kojim je htela da pregazi Balkan i uništi Srbiju.

Ta generacija koja je branila Beograd, prvo 1914, a potom 1915. godine, brojala je hiljade heroja koji su se pred bitke pričestili u Crkvi Ružici, koja je bila vojnički hram. Potom su se spustili u rovove pored Save i Dunava, gde ih je najveći broj smrtno nastradao.

Danas su njihovi ostaci u kosturnicama na Novom groblju, kao i u Jakšićevoj kuli, nedaleko od Crkve Ružice.

Na izložbi koja je ovih dana održana u galeriji Vojnog muzeja pod nazivom "Okupirana Srbija 1915 - 1918", autora Anđelije Radović, videli smo još jedan deo "nedopričane" pripovesti o ovom hramu.

Autorka je u jednom delu postavke izložila jednu od haubičkih granata kakve su ispaljivane na Beograd. U postavci Vojnog muzeja postoji i granata od 402 milimetara ispaljena iz "merzera".

- Ova granata se zarila u zidine Beogradske tvrđave iznad same vojničke Crkve Ružice, oktobra 1915. godine - objašnjava Radović. - Crkva je tih dana bila već veoma oštećena i spolja i iznutra, o čemu svedoče fotografije sačuvane iz tog doba. Da je ova razorna granata eksplodirala, bili bi sravnjeni sa zemljom i crkva i deo zidina i kule iznad nje.

- Podaci iz 1926. godine govore da je pukovnik Miloš Obradović, komandant Artiljerijsko-tehničkog zavoda, sa svojim timom izvršio delaboraciju granate - zaključuje Radović. - To znači da je uklonjena i učinjena bezopasnom. Košuljica granate bila je teška 900 kilograma, a eksplozivno punjenje bilo je sačinjeno od 96 kilograma trotila. Javnost je pomno pratila razvoj događaja putem štampanih medija, a posle Obradovićeve akcije, tvrđava je ponovo postala bezbedna.

Tako je smrtonosna "pošiljka" kakve su Austrougari nemilice "slali" ka Beogradu ostala bezopasna. Danas je granata eksponat Vojnog muzeja, a u ono vreme mogla je da napravi fatalnu štetu i pogibelj u ionako teško izranjavljenom Beogradu.

Unutrašnjost hrama