Beogradske priče: Zgrada za umetnike

PARISKA ulica prekoputa Kalemegdanskog parka nekada je bilo mesto gde je tadašnja država rešila da pokaže veće interesovanje za umetnike i njihovo životni prostor. Tako jedno zdanje u Beogradu ima istoriju koja danas deluje prilično neobično.

Na mestu koje je opustošeno bombardovanjem još tokom Prvog svetskog rata, do 1956. godine bio je pust plac oivičen tarabom na kojem je ostala samo jedna neugledna građevina. Posle ekspoprijacije parcela je prešla u vlasništvo države, a o njenoj potonjoj nameni govori nam arhitekta mr Goran Anđelković. Prvo nam skreće pažnju da je ondašnja država uradila stanove sa ateljeima, a da je način finansiranja bio vrlo neobičan za ondašnje prilike.

- Ideja je ostvarena 1957. godine kroz ugovor između Stambene zadruge umetnika "Dom" i Narodnog odbora Beograda u celokupnom iznosu od 70.000.000 dinara - objašnjava Anđelković. - Dakle, Grad je dao 44.800.000 dinara za prostore galerije - Salona Muzeja savremene umetnosti u prizemlju, kao i slikarske ateljee Milenka Šerbana, Ivana Tabakovića, Stojana Aralice i Predraga Peđe Milosavljevića. U zgradi je bio i muzički studio Živojina Zdravkovića na spratovima, dok je Zadruga finansirala stambene prostore u iznosu 25.200.000 dinara.

Takav sistem finansiranja izgradnje bio je potpuno neuobičajen i specifičan u tadašnjem socijalizmu, kada su masovno građeni stanovi za nepoznatog korisnika, poput onih na Novom Beogradu.

Sa druge strane, pošto tadašnji propisi nisu predviđali takvu namenu, ateljei su se u pravnom smislu vodili kao poslovni prostor. Svi stanari su iskoristili mogućnost stambenog kredita preko Komunalne banke grada Beograda, koji je tada davao Fond za kreditiranje stambene izgradnje, i isplatili stanove u celosti.

- Razlog za izgradnju takve zgrade bio je nedostatak izložbenog prostora, ali i umetničkih ateljea i studija koji bi odgovarali tadašnjim zahtevima, čemu je pogodovala i lokacija u blizini Kalemegdanskog parka - dodaje Anđelković. - Autor zgrade je arhitekta Miroslav Mirko Jovanović. Arhitekta Danica Milosavljević, njegova supruga i sestra slikara Peđe Milosavljevića, najstarija je među arhitektama jer je nedavno napunila 97 godina. Zgrada je namenski projektovana sa četiri stana sa slikarskim ateljeima i šest stanova bez ateljea. Završena je 1960, a u beogradskoj arhitekturi poznata je kao prva zgrada sa upotrebljenom fasadnom opekom u drugoj polovini 20. veka, što je dosta oplemenilo i oživelo tadašnju beogradsku stambenu arhitekturu.

Naš sagovornik ističe još jednu zanimljivost. Arhitekte na našim prostorima često su želele da žive na poslednjem spratu svojih kuća. Tako su na sedmom spratu ove zgrade svojevremeno stanovali Miroslav Mirko Jovanović i njegova supruga Danica Milosavljević.