Granice pod velom tajne

TVORCI "Vukovarske rezolucije" su s pravom istakli da je stanovništvo u statistikama često u vukovarskom srezu deljeno po veroispovestima, a ne po narodnostima, "što je svakako pogrešno i netačno, jer su u Hrvate ubrajani katolici Nemci, katolici Mađari, katolici Slovaci i ostale manjine". Zbog te činjenice statistika je uvek ispadala na štetu Srba, pa nije pokazivala pravi odnos "nacionalnih snaga", iako su Srbi "bili u velikoj apsolutnoj većini".

Potom su potpisnici "Vukovarske rezolucije" naveli statističke podatke za srez vukovarski prema popisu iz 1931. godine. Prema tom popisu, u vukovarskom srezu je bilo 51.334 stanovnika, od čega je na Srbe otpadala natpolovična većina - 26.342 Srba pravoslavnih, dok su Srbi katolici, tzv. Šokci već počeli nositi hrvatsko ime, pa se na taj način broj Hrvata naglo povećao na 11.893 pripadnika. Od nacionalnih manjina Nemaca je bilo najviše (5.842), pa Mađara (4.030), Čeha (134), Slovaka (104) i 2.989 Rusa, Židova i ostalih.

Srbi su, dalje, smatrali, da pripajanjem Banovini Hrvatskoj nikako nije ostvaren ideal za koji su se borili. Srbi vukovarskog sreza su, dakle, bili šokirani nepravdom koja im je učinjena svrstavanjem njihovog sreza u Banovinu Hrvatsku. Zato su svojom rezolucijom "molili" Kraljevsko namesništvo i Kraljevsku vladu da vukovarski srez pripoje Dunavskoj banovini ili da odrede plebiscit na kome je trebalo da se izrazi slobodna narodna volja.

Na kraju rezolucije prvi potpisnici su bili Marko R. Bingulac i Marko Lj. Bugarski, koji su bili njeni glavni inicijatori i autori. Potom su sledili potpisi predstavnika srpskih pravoslavnih crkvenih opština: za srpsku crkvenu opštinu vukovarsku potpisnici su bili njen predsednik Teodor Selaković i Cvetko Bingulac i prota Jovan Kozobarić; za crkvenu opštinu borovsku paroh borovski Bogdan Dejanović, protojerej Đurica Skakić i potpredsednik Milan Buzaretić; za crkvenu opštinu u Gabošu potpisnici su bili predsednik Andrija Čelić i paroh Milan Petović; za Trpinju predsednik Jovo Palić i paroh Spasoje Vukotić; za crkvenu opštinu u Markušici predsednik Mladen Petrović; za crkvenu opštinu u Veri potpisnici su bili predsednik Đuro Mašić i paroh Đuro Mašić; u Negoslavcima predsednik Radovan Crnjanski i paroh Petar Ostojić; u Boboti predsednik Miloš Maletić i paroh Đuro Mašić; u Pačetinu predsednik Dimitrije Crnogorac i paroh Nikolaj Semčenko; u Bršadinu predsednik Živko Simić i jerej Đorđe Mišić; u Mikluševcima i Čakovcima potpisali su paroh Kiprijan Relić i Kosta Anđelić; u Ostrvu predsednik Milan Vučevac i paroh Dušan Blidović; u Marincima paroh Vasilije Lengenfelder i predsednik Nikola Živanović; u Opatovcu i Sotinu prota Emilijan Josifović i predsednik Milivoj Kekić i u Palači paroh Borisav Božić i predsednik Dušan Petojević.

Dakle, potpisnici su bili predstavnici srpskih sela u kojima su neofrankovačke i neoustaške vojne postrojbe u proljeće 1991. napadale većinsko srpsko stanovništvo i time izazvale građanski rat u Jugoslaviji.

Administrativne granice Banovine Hrvatske, skrojene prema britanskom projektu teritorijalnog preuređenja Jugoslavije, bile su podudarne sa administrativnim granicama Narodne Rpublike Hrvatske prema NR Bosni i Hercegovini i NR Srbiji. Povlačenje jugoslovenskih administrativnih granica 1945 - 1946. godine u potpunosti je obavijeno velom tajanstvenosti, pošto ta državno-pravna radnja nije potvrđena od strane nadležnih državnih institucija, pa iz tog razloga ne postoje dokumenti koji izvorno utvrđuju granice federalnih jedinica. Zbog te činjenice ne može se empirijski odrediti uloga britanskog i sovjetskog faktora kod povlačenja unutrašnjih granica socijalističke Jugoslavije.

Dugo je bilo otvoreno pitanje ko je i kako utvrdio granice federalnih jedinica i zbog čega takva odluka nije pravno sankcionisana. Naime, Privremena narodna skupština, a ni Ustavotvorna skupština Demokratske Federativne Jugoslavije, nisu donele nijedan pravni akt kojim bi se utvrđivale administrativno-teritorijalne granice između federalnih jedinica. Takav akt nije donet ni od Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije (privremene vlade - NKOJ), a niti od bilo koje potonje jugoslavenske vlade.

Odluku je na krajnje misteriozan način, bez pisanog traga, doneo uži deo Politbiroa s Josipom Brozom Titom na čelu. Antisrpska komunistička grupa, na čelu sa Brozom (Tempo, Đilas, Bakarić, Kardelj i drugi) povukla je, kako je govorio Moša Pijade, "prirodne granice" koje su, po njemu, samo formalne, jer je Jugoslavija federalna, jedinstvena i zajednička država. Međunarodni faktor (pre svih SSSR i Britanija), što je i realno, u svemu je morao odigrati presudnu ulogu, ali nažalost, takva uloga je ostala sakrivena iza kulisa tajnih pregovora bez pisanog traga.

Ostale su najspornije granice između Hrvatske i Srbije u njenom bačko-sremskom delu. Granično pitanje na kraju je rešeno na srpsku štetu upravo prema međuratnom britanskom nacionalnom modelu britanskih javnih radnika i službenog britanskog projekta Banovine Hrvatske.

(Nastaviće se)