Narodni doktor Batut

 ALEKSANDAR Belić (1876-1960), dugogodišnji profesor Beogradskog univerziteta, ide u red ne samo znamenitih srpskih nego i svetskih lingvista i slavista. Već za vreme studija u Odesi i Moskvi, počeo je da objavljuje naučne priloge. Studije nastavlja u Nemačkoj na više univerziteta, a doktorirao je kod čuvenog lingviste i slaviste A. Leskina na Lajpciškom univerzitetu. Već 1905. izabran je za vanrednog profesora BU, kao i za vanrednog člana SANU. Inače je bio dugogodišnji predsednik ove najviše naučne ustanove (1937-1960), a pre toga više od decenije sekretar.
OsnivaČ je i urednik lingvističkih časopisa ("Jugoslovenski filolog", "Naš jezik") i dobitnik velikog broja međunarodnih priznanja za svoj naučni rad. Biran je u sve slovenske akademije nauka, kao i u neke iz zapadnih zemalja, a dobio je i zvanje počasnog doktora više poznatih evropskih univerziteta.
Belić je prvenstveno proučavao razvitak srpskog jezika, a smatra se osnivačem moderne dijalektologije, a jedan je od tvoraca tzv. beogradskog stila. Posebno se bavio Vukovim i Daničićevim delom, što je navelo Stanislava Vinavera da sastavi aforizam: "Vuk dlaku menja, ali Belića ne". Imao sam privilegiju da slušam njegova umna predavanja iz lingvistike i da imam u indeksu njegov potpis i visoku ocenu.
Belićevo glavno delo je ”O jezičkoj prirodi i jezičkom razvitku” (I deo 1941; II deo 1959). Belić je bio i autor Pravopisa i više drugih udžbenika različite vrste iz nauke o jeziku.
Lekar i književnik MILAN JOVANOVIĆ - BATUT (1847-1940) jedan je od osnivača Medicinskog fakulteta Beogradskog univerziteta (1919), čiji je bio i prvi dekan. On je još 1900. godine predlagao osnivanje fakulteta na Velikoj školi.
Uporedo sa svojom osnovnom (medicinskom) strukom Batut se bavio i književnošću (književna kritika, dnevničko-putopisna proza). Bavio se i prevodilačkim radom iz medicinske struke, a dugo je uređivao i stručne časopise (”Narodno zdravlje”, ”Zdravlje”) posvećujući veliku pažnju narodnom zdravstvenom prosvećivanju. Medicinske studije završio je u Beču, zatim je radio kao lekar u Srbiji, i u Crnoj Gori kao šef Crnogorske zdravstvene službe.
UsavŠavajuĆi se u različitim evropskim centrima kao stipendista srpske vlade (najpre u Berlinu i Minhenu, zatim u Londonu, Moskvi i Parizu) stekao je široku kulturu i govorio više stranih jezika: nemački, francuski, engleski i češki. Batut je iz medicinske struke objavio mno-gobrojne knjige, brošure i članke, mahom iz praktične medicine. Njegovo pionirsko delo je ”Srpska medicinska terminologija” od 26.000 reči (1886/1887).
Batutovi radovi su prevođeni i objavljivani na stranim jezicima. Kao naučnik radoznala duha, redovno je pratio dostignuća iz svoje struke i prvi je kod Srba primenjivao statističke podatke na naučnoj osnovi u proučavanju narodnog zdravlja ("Organizacija i zdravstvene prilike u Srbiji", štampano na nemačkom u Pešti, "Brojno napredovanje našeg naroda i njegov produktivni vek", "Prirodni priraštaj stanovništva Srbije i njegov biotički značaj" (1932).
Batut se bavio i biometrijskim proučavanjem stanovništva. Uz biotiku (praktično učenje o životu), Batut je posebnu pažnju poklanjao i eugenici - nauci o metodama poboljšanja telesnih i duševnih osobina pojedinih individua - ljudskih, životinjskih), što podrazumeva i ispitivanje uslova pod kojim se nasledni nedostaci otklanjaju, a vredne osobine potomaka usavršavaju. To su bila moderna istraživanja i ostvarenja, aktuelna i u naše dane.
Izabran na VŠ 1887. godine, Batut je predavao javnu higijenu i sudsku medicinu, i te predmete je predavao i na Medicinskom fakultetu od 1918. do 1925, kada je penzionisan, ali je nastavio rad još čitavu deceniju honorarno.
MIHAILO PETROVIĆ ALAS (1868-1943). Upravo u vreme prerastanja Velike škole u Beogradski univerzitet, ponikli su najistaknutiji velikani našeg Univerziteta. Jedan od njih je i Petrović, znameniti matematičar, akademik SANU i dopisni član brojnih inostranih akademija nauka. Smatra se osnivačem Beogradske matematičke škole. Studirao je u Parizu na Visokoj školi i Sorboni matematiku i fiziku i odbranio doktorat s najvišom ocenom.
Objavio je preko četiri stotine naučnih radova, posebno o matematičkoj analizi i teoriji diferencijalnih jednačina i teoriji funkcije. Izdavao je matematički časopis na francuskom u kome su sarađivali ugledni evropski matematičari. Alas je stvorio Teoriju matematičkih spektara i matematičku fenomenologiju kao nove oblasti matematičkih istraživanja. Glavna dela: "Kvalitativna integracija diferencijalnih jednačina"; "Elementi matematičke fenomenologije"; "Fenomenološko preslikavanje" i dr.
Autor je i popularnog putopisa "Kroz polarnu oblast" i romana "Jegulje" (profesor Petrović bio je strastan ribolovac, te dobio ime Mika Alas). Za vreme I svetskog rata profesor Petrović je bio i vrlo uspešan šifrant srpske vojske.

ZATOČEN NA BANJICI
BELIĆ je za vreme Prvog svetskog rata držao predavanja iz svoje struke na univerzitetima u Rimu, Petrogradu i Parizu, služeći i na taj način struci i otadžbini. Za vreme Drugog svetskog rata neko vreme bio je zatočen u logoru na Banjici, a potom je silom penzionisan. Posle oslobođenja je nastavio rad na Univerzitetu i u SANU.

Nastaviće se