Gresi Danila Prvog

SVETI Sava se povukao sa arhiepiskopskog trona 1233. godine i na crkvenom saboru u manastiru Žiča za svog naslednika predložio Arsenija, koji je tada i bio izabran i koji je na čelu crkve ostao sve do 1263. godine, kada je zbog bolesti morao da se povuče sa crkvenog trona. O svojoj odluci da napusti aktivno upravljanje crkvom Sava je prethodno obavestio kralja Vladislava.
Drugi po redu arhiepiskop srpske crkve Arsenije I je bio rodom iz sela Dabra, blizu Dunava i grada Slankamena, iz "onostranog Srema", kako se ovaj kraj nekad nazivao. U biografiji Danila II se samo navodi da je Arsenije još kao monah čuo za Savu, jer se slava o njemu "raznela bila u to doba po svim srpskim zemljama i van nemanjićke države", pa je rešio da ga potraži. Došao je u manastir Žiču, gde ga je Sava primio u manastirsko bratstvo i gde se "podvizavao pod neposrednim duhovnim nadzorom Svetoga Save". Prvi srpski arhiepiskop je uzeo Arsenija "u svoju ćeliju, da stoji pred njim i da se navikne većem savršenstvu, podvizavajući se dobrim podvigom".
Arsenije je posle mongolsko-tatarskog pustošenja manastira Žiče u Rugovskoj klisuri, blizu Peći, podigao u trećoj deceniji trinaestog veka, i to kao metoh, crkvu Svetih apostola. Oko 1260. godine crkva je angažovanjem samog Arsenija i oslikana. Njegov biograf arhiepiskop Danilo II ističe da je Arsenije Sremac bio veliki podvižnik i neobično darovit čovek.
I ARSENIJE, poput Save, neće ostati na čelu Crkve do kraja života. U vršenju dužnosti njega će sprečiti bolest: Kako piše njegov biograf Danilo "pade ovaj preosvećeni u ljutu bolest i poče jako bolovati, i to ne jedanput no tri godine ili više pre smrti njegove..." Arsenije I Sremac umro je od kaplje 28. oktobra 1266. godine. Sahranjen je u crkvi Svetih apostola u Peći.
Sedam godina posle smrti arhiepiskop Arsenije je proglašen za sveca. A njegov kult brzo je prenet, kako piše Stanoje Stanojević, iz Srbije u Rusiju i u DžIV veku, na saboru u Moskvi 1549. Arsenije je kanonizovan za sveca. Do 1724. godine njegove mošti počivale su u Peći, a onda, kao vredne relikvije bile seljene iz jednog manastira u drugi. Godine 1920. mošti sv. Arsenija prenete se iz manastira Kosijereva u manastir Ždrebaonik blizu Danilovgrada u Crnoj Gori, gde se i danas nalaze.
Naslednik Arsenija I, i treći srpski arhiepiskop, bio je Sava II, četvrti sin srpskog kralja Stefana Prvovenčanog. Rođen je, kako tvrdi istoričar Slijepčević, "pre 1200. ili 1201. godine" i na krštenju je dobio ime Predislav. O njemu je Danilo II napisao kratku biografiju u kojoj je jasno ocrtan duhovni lik arhiepiskopa Save II, sinovca Svetoga Save. Poput njegovog strica, čije je ime uzeo, i Sava II je rano postao monah. Podvizavao se u manastiru Hilandaru, odakle je išao u Svetu zemlju da se pokloni Hristovom grobu i da "vidi sva mesta njegovog stradanja". Vrativši se iz Jerusalima, Sava II je jedno kraće vreme boravio u Hilandaru da bi nešto pre izbora za arhiepiskopa srpske crkve bio episkop u Zahumlju, sa sedištem u Stonu. Za arhiepiskopa pećkog Sava II je bio izabran još za života svetog Arsenija Sremca, koji se zbog paralize povukao sa arhiepiskopskog prestola 1267. godine.
Arhiepiskop Sava II upravljao je srpskom crkvom, po jednima sedam, po drugima osam godina. Danilo II piše da je "živeo u činu črede svoje sedam godina" i da je umro 8. februara 1271, u dubokoj starosti. Za vreme njegove arhiepiskopske uprave srpskom crkvom, njegov brat i kralj Srbije Uroš I Nemanjić (1243-1276) pokušao je da osvoji Mačvu 1268. godine, ali je bio zarobljen, pa je po ugovoru sa Ugrima ustupio presto svom sinu Dragutinu, oženjenog Katarinom, ćerkom ugarskog kralja.
POSLE smrti Save II, za arhiepiskopa srpskog izabran je Danilo I. Na čelu crkve ostao je godinu dana, sve do jeseni 1272. godine, kada je iznenada smenjen. Pre stupanja na arhiepiskopski tron Danilo I je bio iguman u manastiru Hilandar. Vladika šumadijski Sava za njega kaže da je "bio dostojan voditelj vere božanstvene, da se brinuo za Hristovu crkvu kao što treba", i da je zbog "nekog slučaja koji mu se dogodio, bio smenjen sa svetiteljskog prestola". I njegov prvi biograf Danilo II tvrdi da je Danilo "radi nekog dela, bio smenjen sa prestola". Istoričarima srpske crkve ni danas nije uspelo da rastumače šta se krije pod ovim "slučajem" i "delom". Brojna nagađanja o razlozima smene Danila I istoričar Stanoje Stanojević je detaljno ispitivao, ali bez uspeha. I istoričari Jireček i Radonić su, kako piše Đoko Slijepčević u svoj knjizi "Istorija Srpske pravoslavne crkve", samo konstatovali da je Danilo I "bio svrgnut, ali da ne znamo zbog čega".
Sin "blagovernih roditelja", Joanikije I, učenik arhiepiskopa Save II, sa kojim je krenuo na veliki put u Svetu zemlju, gde ga je jerusalimski patrijarh, a na izričitu molbu Save II, uveo u đakonski i jeromonaški red. Po povratku iz Svete zemlje Joanikije se nastanio u Hilandar gde se, kako piše Slijepčević, odlikovao "revnovanjem u podvizavanju, uzdržavajući se od svake sujete i telo svoje mučaše postom i molitvom". Kada je Sava II bio izabran za humskog episkopa, Joanikije je krenuo sa njim u Srbiju, "jer mu od mnogih vremena služaše u dobrom razumu i čistoti svoje nepokolebive vere".
Nije poznato koliko dugo se Joanikije zadržao u Srbiji, ali se zna da se uz pristanak Save II vratio na Svetu goru. Jedno vreme je bio ekonom manastira Hilandara, a zatim i iguman. Kao starešina Hilandara Joanikije se "pokazao iskusnim i veštim u svemu", pa je posle "mnogo vremena" "po Božjem slučaju samovoljno ostavio vlast igumansku, i opet se vratio u srpsku zemlju" gde je bio postavljen za igumana manastira Studenice. "Blagovoljenjem celoga svešteničkog sabora i ljubavlju blagočestivoga kralja Uroša" Joanikije I je, kako piše Đoko Slijepčević, bio izabran za arhiepiskopa.

SMENA NA DVORU
JOANIKIJE I je ostao na čelu srpske crkve četiri godine. U jesen 1276. kralja Uroša I (1243-1276), zaštitnika arhiepiskopa, zbacio je sa prestola njegov sin, kraljević Dragutin, pa je Uroš bio prinuđen da se "povuče negde u Zahumlje", gde se zakaluđerio i postao monah Simon". Tada je i Joanikije I napustio arhiepiskopski presto.
Joanikije I je umro 28. maja 1279. u Pilotu gde je i sahranjen. Posle dve godine i devet meseci, kraljica Jelena Anžujska je njegove mošti i mošti kralja Uroša I prenela u manastir Sopoćane.
(Nastaviće se)